Orkiestra Dęta OSP Mordy

wtorek, 29 maj 2018 10:24

Orkiestra Dęta OSP Mordy

Napisane przez Daria Lipińska

Przy OSP Mordy działa najstarsza i jedyna w powiecie siedleckim Orkiestra Dęta, której kapelmistrzem jest obecnie Jacek Stokowski. Została założona w 1913 r. przez Stanisława Kosowskiego, brata księdza parafii w Mordach. W czasie swojego istnienia przechodziła różne etapy, łącznie z zawieszeniem swojej działalności. Od ponad wieku jednak uatrakcyjnia swoją obecnością wszystkie uroczystości państwowe i kościelne, nie tylko na terenie gminy Mordy.

Trochę historii

W 1903 roku powstała w Mordach nieformalna jednostka OSP, zaś 6 lat później pierwszą stałą jednostkę prawdopodobnie zorganizował miejscowy rolnik Józef Bujnowski. Po nim plutonem OSP kierował J. Brzuśkiewicz, a następnie – organista Bolesław Domański. Po tym czasie zaczyna się ona dość szybko rozwijać. W 1915 r. w OSP było zarejestrowanych 15 strażaków. Byli wśród nich m.in.: Bolesław Czapski, Bolesław Franczuk, Aleksander Kołodziej, Wacław Kozłowski, Franciszek Majchrzak, Feliks Mikołajczuk, Roman Samborski, Feliks Sugiera, Stanisław Stokowski, Michał Goś oraz kilku rolników z miasteczka doraźnie dochodzących na akcje OSP (np. Bolesław Czajka, Stanisław Kępa, Gustaw Jaszczuk). W latach 1916-1918 OSP, jako jednostka legalnie działająca, w okresie przed odzyskaniem niepodległości, służyła za "parawan” dla ruchu niepodległościowego – pod pozorem działalności OSP w świetlicy strażackiej mogła rozwijać się działalność POW-u.

Gaszą pożary…

Od 1920 r. komendantem OSP został Mieczysław Andrzejewski, a po nim miejscowy nauczyciel Tadeusz Szary, a od 1926 do 1932 r. Stanisław Kuć (sekretarz magistratu w Mordach). W latach 1932-1959 komendantem OSP był miejscowy rolnik Michał Goś. W tym czasie obok 3 ręcznych czteroosobowych sikawek strażackich z konnym zaprzęgiem, doszła motopompa (2 II 1933 r.). Ważnym wydarzeniem dla usprawnienia działania OSP w Mordach był zakup samochodu ciężarowego (1956 r.) i przystosowanie go do potrzeb gaśnictwa przeciwpożarowego. Wyświęcenie samochodu odbyło się uroczyście na rynku w Mordach.

… i grają

Przy OSP Mordy działa najstarsza i jedyna w powiecie siedleckim Orkiestra Dęta, której kapelmistrzem jest obecnie Jacek Stokowski. Została założona w 1913 r. przez Stanisława Kosowskiego, brata księdza parafii w Mordach. Pierwsze instrumenty dęte zakupiono ze środków kasy parafialnej przeznaczonych na ten cel przez ks. Wincentego Kropiel(w)nickiego, ówczesnego proboszcza miejscowej parafii. Pierwszy skład liczył 10 czynnych strażaków: Wacława Boruca (bas Es), Piotra Boturę (flet poprzeczny), Michała Głuchowskiego (alt Es), Aleksandra Jeruzalskiego (klarnet C), Antoniego Kozłowskiego (alt Es), Franciszka Marciniuka (baryton), Feliksa Mikołajczuka (tenor B I), Ksawerego Skwierczyńskiego (kornel B I), Franciszka Wojtkowskiego (puzon Es) oraz Wacława Gałeckiego (bas B).

Po 3 latach działalności, w 1916 r., orkiestrę zaczął prowadzić miejscowy organista Bolesław Domański. Pod jego batutą poziom zespołu podnosił się z miesiąca na miesiąc. Członkowie orkiestry grali na zabawach ludowych, akademiach, wiecach, pogrzebach, uświetniali ceremonie kościelne i narodowe w okolicy. W 1918 r. W. Gałecki, F. Marciniuk, A. Kozłowski wraz z innymi zostali powołani do 22. Pułku Piechoty w Siedlcach i tam wraz z całą orkiestrą OSP z Wiśniewa utworzyli słynną wówczas orkiestrę wojskową.

Trzy lata później były kapelmistrz orkiestry dętej w Wiśniewie, siedlczanin Stanisław Dubowicz, zaczął prowadzić mordzką orkiestrę. Niestety, w 1923 r. przeniósł się on z powrotem do Wiśniewa i brak kapelmistrza zahamował rozwój artystyczny grupy. Nie na długo, bo w 1930 r. Henryk Romaniak, mieszkaniec miasta Mordy, były członek orkiestry dętej w Gimnazjum im. S. Żółkiewskiego w Siedlcach, podjął się społecznie prowadzić orkiestrę w swoim mieście. Dzięki jego zaangażowaniu powiększył się skład do 18, a następnie do 24 członków. Kierował nią aż do wybuchu II wojny światowej. Wówczas środki na zakup nowych instrumentów dętych pozyskiwano z zabaw ludowych, loterii fantowych oraz ze zbiórek ulicznych na odpustach i jarmarkach.

W 1935 r. Józef Mikulski pisał, że „do najstarszych orkiestr powstałych przed I wojną światową należą orkiestry w Mordach, Żeliszewie i Wiśniewie” (Józef Mikulski: Powiat siedlecki. Wyd. 1935, s. 368). W okresie międzywojennym orkiestra dęta OSP w Mordach była jedyną organizacją społeczną, która obok głównego celu ochrony mienia ludzkiego przed siłami żywiołu, współorganizowała i rozwijała życie kulturalne i oświatowe w mieście. Pomagała Lidze Kobiet, organizacji młodzieżowej ZHP, PCK i kołom sportowym szkoły powszechnej w organizowaniu imprez, kursów oświaty rolniczej, rozgrywek sportowych. Świetnie pełniła funkcję opiekuńczo-nadzorczą.

Przed wojną orkiestra OSP w Mordach grała często na wszelkich majówkach, weselach, pogrzebach, imieninach dostojników czy strażaków z miasta. Wówczas w jej repertuarze było kilka marszów weselnych, 4 marsze żałobne, kilka walczyków, a także polki i podlaskie melodie ludowe. Więcej na temat repertuaru nie wiemy bo nuty granych wtenczas utworów zaginęły w czasie pożarów w latach 1939-1945.

Okres wojenny był trudny dla muzyków z orkiestry. Niektórzy musieli się ukrywać przed Niemcami. Nie wiadomo co stało się z instrumentami po wojnie - odnalazły się tylko klarnet Es u Aleksandra Jeruzalskiego oraz tenor B u Lucjana Stokowskiego. W czasie rozbiórki remizy strażackiej w latach 60. znaleziono tylko szkielety zardzewiałych instrumentów dętych ukrytych skrzętnie na strychu.

Po 1945 r. nastąpił zastój w działalności orkiestrowej. Z powodu braku funduszy na zakup nowych instrumentów oraz braku kapelmistrza do 1976 r. orkiestra była nieaktywna. Wtedy druh Mieczysław Lisiecki (działacz Powiatowego Zarządu OSP w Siedlcach, miłośnik miasta Mordy, gminny komendant OSP Mordy) wystąpił do władz powiatowych o udzielenie dotacji na zakup instrumentów i organizację orkiestry strażackiej. Dzięki jego staraniom OSP otrzymała 50 000 zł na zakup instrumentów muzycznych.

5 lutego 1976 r. na walnym zebraniu sprawozdawczo-wyborczym w sali M-GOK-u, w obecności wszystkich strażaków, wojewódzkiego komendanta OSP z Siedlec por. Jaszczuka, naczelnika Urzędu Miasta i Gminy Mordy inż. J. Matejczuka oraz zarządu OSP postanowiono reaktywować oficjalnie orkiestrę dętą. Dzięki propozycji Mieczysława Lisieckiego, jej organizację i prowadzenie powierzono mgr. Franciszkowi Pawlukowi – nauczycielowi miejscowego Technikum Terenów Zieleni.

Po reaktywacji ćwiczenia w porze zimowej odbywały się w pałacu w Mordach, które później przeniesiono do budynku starej szkoły koło poczty. Jak podają źródła, zapał był wielki, dużo radości sprawił Toast na całą orkiestrę – już po pierwszym miesiącu ćwiczeń. Pierwszy występ po reaktywacji miał miejsce na pogrzebie długoletniego druha Zygmunta Marczuka (8 IV 1976 r.).

Jednak w drugiej połowie 1978 r. orkiestra zawiesza aktywność, którą znowu wznawia na jakiś czas w odmłodzonym składzie 2 lata później.

Znowu aktywna

Kolejny raz reaktywowano orkiestrę w 2011 roku w ramach partnerstwa z Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Kultury w Mordach zainicjowanego przez ówczesną dyrektor ośrodka Marlenę Soszyńską. W programie Narodowego Centrum Kultury (Program Dom Kultury+) orkiestra uświetniła wtedy kilka imprez i uroczystości, wzbudzając tym samym ogromny szacunek i podziw mieszkańców. Ważne, że pomimo tego iż projekt się zakończył, członkowie Orkiestry nadal się spotykali.

W 2016 r. Łukasz A. Wawryniuk, dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Mordach, ogłosił konkurs na inicjatywy lokalne Miasta i Gminy Mordy. OSP Mordy otrzymało wtedy prawie 6 tys. zł na realizację autorskiej inicjatywy pt. „A u nas wszystko gra!”. Orkiestra Dęta OSP Mordy we wrześniu 2016 r. ogłosiła nabór na zajęcia muzyczne dla najmłodszych prowadzone metodą Batii Straussa. Równolegle do zajęć umuzykalniających trwały warsztaty orkiestrowe i ćwiczenia z musztry marszowej. Dzięki temu działaniu udało się pozyskać nowych członków do orkiestry oraz przygotować specjalny koncert na podsumowanie. Inicjatywa OSP miała na celu uatrakcyjnienie form spędzania wolnego czasu i podzielenia się pasją i umiejętnościami przez członków Orkiestry Dętej OSP Mordy.

Obecnie Orkiestrę Dętą OSP Mordy tworzą:

1. Jacek Stokowski (kapelmistrz)

2. Henryk Gmitrzuk

3. Jan Radochoński

4. Leszek Kuśmierz

5. Małgorzata Stokowska

6. Mirosław Romanowski

7. Tomasz Borzyński

8. Piotr Gmitrzuk

9. Jarosław Gmitrzuk

10. Paweł Gmitrzuk

11. Tomasz Stokowski